Kraj rodzinny matki mej

Daleko, daleko, za morzem daleko
Przepiękna kraina - kraj rodzinny matki mej

Ojczyzno moja, Ojczyzno ma...(polonez - "Pożegnanie Ojczyzny")

Marsz Sybiraków

(Geograficzne położenie : szerokość - 55° 30' 0N; długość geograficzna - 27° 28' 60E )

Przedmowa

Nowy Pohost (Novyy Pogost, Novyj Pogost, Новый Погост, Новы Пагост ) – to jest miejsce gdzie urodziłem się, zostałem ochrzczony, skończyłem szkoły i które odwiedzam w miarę możliwości w ciągu mojego życia. Termin «pohost czy pogost» jest bardzo starożytny i był użyty już przez Nestora w Powieści minionych lat.

...Nasz Pohost leży na Brasławszczyźnie i Ziemi Miorskej, w bardzo ciekawym i ważnym miejscu, na skrzyżowaniu dróg handlowych. W ciągu historii jedne narody zamieniały drugie, wybuchały wojny.

Urodziłem się w tym domu.

Do drugiej wojny światowej teren ten należał do Polski . Przyszedłem na świat w polskiej rodzinie, ale po powojennej zmianie granic (układ w Jałcie) Pohost został wcielony do ZSRR. Uczyłem się zatem w szkole białoruskiej. Do kościoła chodziłem w tajemnicy. Moi nauczyciele wychowywali mnie na przyszłego budowniczego komunizmu, który jak wiadomo, nie został jednak zbudowany.

A 25 lat swego życia mieszkałem na Białorusi (w Pohoście i Brasławiu), 25 – w Rosji (St. Petersburgu) a teraz już ponad 25 lat - w Finlandii.

Staram się zwiedzać Ojczyznę moich przodków (Polska) współpracując w badaniach naukowych z polskimi uczonymi i czasami jako turysta. Po polsku mówię z północnokresowym akcentem.

W okolicach Nowego Pohostu łubin rośnie w obfitości. Od dzieciństwa urzekła mnie ta roślina. W rezultacie zostałem agronomem i biologiem-naukowcem, badaczem roślin strączkowych.W kolejnych odcinkach przedstawiamy materiały z historii miejscowości, na miejscu której lokowane zostało miasteczko Nowy Pohost.Wiem, że punkt widzenia bardzo zależy od punktu siedzenia.

...

Z mojego teraźniejszego punktu widzenia historia przedstawia mi się następująco:

Nowy Pohost (Krótki zarys historyczny)

Okres dosłowiański

..

W okresie dosłowiańskim na terenach otaczających Pohost były siedziby Bałtów. Świadczą o tym typowy baltam kurhan „Gorodziec” w Piładskim lesie odległym o 3 km od Nowego Pohostu, kultowy kamień o nazwie „Krawiec” koło wsi Stary Pohost,  legenda białoruskiego działacza niepodległościowego Wacława Łastowskiego o grodzisku Bagotsk z murami i bramami, które kiedyś istniało między dwoma jeziorami niedaleko wsi Stary Pohost, oraz o pięknej Białej Pani z owego Bagotska.

Słowianie

Pojawienie się słowian na naszym terenie było wynikiem Wielkiej wędrówki (migracji) ludów w 6 wieku. Bezpośredni kontakt z szybko rozwijającymi się plemionami niemieckimi z góry określił wektor możliwego rozprzestrzeniania się  słowian - na wschód Europy. Germańskie plemiona stały się jednym z "spadkobierców" Wielkiego Cesarstwa Rzymskiego, a na wschodnim brzegu Łaby Słowianie utworzyli swój sojusz, znany w ankiecie jako Slavia. Ważnym czynnikiem, który skłonił Slawów do przesiedlenia, był nacisk na nich  niemieckich plemion, które zaczęły odeprzeć słowiański plemię "LYUTICHI" z Łaby. Lutichi zmuszeni byli ruszyć na wschód, ku Litwie i Białorusi. Stąd bliskość terminów "LYUTICHI i LITWIA".Słowianie przesiedlali się z  zachodu i stopniowo mieszali się z Bałtami, których następnie wypierali na zachód. Słowianski termin Pohost jest bardzo stary i w okresie książąt na Rusi pewien okrąg administracyjny. Nestor w kronice swej powiada: „Szła Olga do Nowogrodu, ustanowiła nad Mstą Pogosty i danie a nad Ługą pogosty, obroki i danie, łowiska jej są po całym kraju, znamiona i miasta i pogosty". Po­czątkowo książe objeżdżając swe państwo dla spra­wowania sądow i t. p., zatrzymywał się w pewnych miejscowościach i zwoływał tam okolicznych miesz­kańców. Dla większej dogodności te miejsca postoju - „goszczenia" - książąt, stąd „pogosty", zostały raz na zawsze oznaczone; wzniesiono w nich niewielkie dwo­ry, przy których osadzono ciwunów i tym sposobem pogosty otrzymały znaczenie określonych ognisk ad­ministracyjnych i nadały swą nazwę otaczającym je okręgom. W natstępstwie w pogostach wzniesiono cerkwie, około których skupiały się interesy handlo­we okolicy. W późniejszych czasach pogosty stano­wily podział kościelny i obejmowały cerkiew z ple­banią i parafią. 

Konkretnie o naszym Pohoście (jak starym tak i nowym), jak wspomniano już uprzednio, napisał Wacław Łastowski (1883-1938). Chodził on do szkoły w Starym Pohoście, który znajduje się w odległości 7- 8 km ot Nowego. Wacław opisał wiele obyczajów tutejszej ludności. Słowianie zaludniwszy nasze ziemie nazywali się krywiczanami lub połoczanami.

Krywiczanie- Połoczanie

Na przestrzeni VIII i IX efektem przemieszania się Słowian z zamieszkującymi te ziemie plemionami bałtyckimi i celtyckimi było uformowanie się zespołów plemion – Krywiczów. Połoczanie jest to plemię będące odłamem wschodnio-słowiańskiego plemienia Krywiczów. Połock, Połack (biał. Полацак) – miasto na Białorusi, u ujścia Połoty do Dźwiny. Od X w. do początków XV w. stolica Księstwa Połockiego. Księstwo Połockie - pierwsze ruskie księstwo udzielne ze stolicą w Połocku, powstałe z wydzielenia z Rusi Kijowskiej w końcu X wieku. W latach 1500-1793 stolica województwa połockiego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1793 w imperium rosyjskim. A od 1991 miasto w niepodległej Białorusi odległe o 80 km od Nowego Pohostu.

Książę Połocki Braczysław mógł już sobie pozwolić na politykę agresywną - przyłączył ziemię między Dźwiną a Dysną, gdzie juz był założony przez Latgalów i Litwinów stary zamek (gród Brasław). W ten sposób Brasław stał się grodem słowiańskim, leżącym w Księstwie Połockim. W połowie XI w. został włączony do Litwy. W 1500 r. uzyskał prawa miejskie. W latach 1793–1795 był stolicą województwa. Od 1795 r. znajdował się w zaborze rosyjskim. W okresie międzywojennym w granicach Polski. Po kampanii wrześniowej znalazł się pod okupacją sowiecką, a w latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Po zakończeniu wojny miasto należało do Białoruskiej SRR, a teraz do niepodległej Białorusi, odległe o 40 km na zachód od Nowego Pohostu.

...

Wzdłuż traktu Połock-Brasław założone mejsce dla zatrzymania i odpoczynku podróżników pod nazwą Pohost (w odległości 7- 8 km od powstałego później Nowego Pohostu). Miejsce to było położone na wzniesieniu między jeziorami Pohost i Krasnoje, na miejscu legendarnego grodu Bagotsk i niedaleko od istniejącej w dzisiejszych czasach wśi Stary Pohost.

....

Na początku XIII wieku Księstwo Połockie jednak osłabło i stało się przedmiotem sporu terytorialnego między Wielkim Księstwem Litewskim, Krzyżakami i Tataro-mongołami. Być może Litwini sięgali po Połock już kilkadziesiąt lat wcześniej. Dopiero jednak w 1262 udało im się jednak na dobre usadowić w Połocku. Córkę Braczysława wydano za litewskiego księcia Towtiłłę i tym sposobem ten wstąpił na tron połocki, uznając przy tym zwierzchnictwo Mendoga.

...

Odnośnie Brasławszczyzny z Pohostem, to teren ten został przyłączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego jeszcze w r. 1244.

Mendog prowadził w okolicach Brasławia i Pohostu od 1244 roku walki ze swoimi synami Wikintem i Towtilem, a także z inflanckim zakonem Kawalerów Mieczowych. 

..

Wielkie Księstwo Litewskie

Wielkie Księstwo Litewskie (WKL) to nazwa państwa obejmującego ziemie (od morza do morza, od Bałtyku po Morze Czarne) dzisiejszej Litwy, Białorusi, północno-wschodniej Polski i większej części Ukrainy, zachodnich kresów Rosji od XIII w. do 1795. W XIII w. Mendog zjednoczył Litwę i utworzył szybko rozwijające się państwo ze stolicą w Nowogródku. Później Korona Polska i Wielkie Księstwo Litewskie zawarły unię personalną (unia w Krewie w 1385 r.). Państwa były połączone pod panowaniem jednego władcy, ale na początku zachowały odrębność. Herb Wielkiego Księstwa Litewskiego, Pogoń, widnieje dzisiaj w symbolice Litwy, a do 1995 r. była również godłem Białorusi.

W r. 1386 w kronice M. Stryjkowskiego (10) po raz pierwszy jest wymieniona mejscowość Druja u ujścia rzeczki Drujki do Dźwiny.

.................

Główna droga z Drui na Glębokie i Mińsk krzyżowała się z traktem Połock – Brasław w odległości 8 km od Pohostu Starego. Tutaj, na owym skrzyżowaniu dróg, powstało nowe miejsce dla zatrzymania się i odpoczynku podróżnych pod nazwą Nowy Pohost.

...

Nowy Pohost jest juz ustawicznie wymieniany w Metrykach Litewskich (11) zawierających wyroki sądowe w sprawach dotyczących procesów o mienie między obywatelami tego miasteczka w okresie od 1386 do 1551.

..//..

Metryka Litewska to zebrane w 556 tomach oryginalne dokumenty WKL, które w latach 1386 - 1794 przechodziły przez urząd kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego. "Podwaliny pod właściwie uporządkowany zbiór Metryki położył za czasów wileńskich (1594) kanclerz Sapieha. Za jego czasów dokumenty zostały zebrane, uporządkowane i przepisane do ksiąg. W czasach warszawskich, staraniem Naruszewicza do starego rejestru dodany został nowy a wszystko zostało przetłumaczone na język polski. Przetłumaczone zostały też wszystkie dokumenty pisane po białorusku (okres od 1386 do 1551). W ten sposób powstał dodatkowy zbiór dokumentów w 29 tomach, który przetrwał w Archiwum w Warszawie do 1939 roku.

Tak, Nowy Pohost to starożytne miasteczko, które stanowiło dawne dziedzictwo ks. Sapiehów. W 1499 r. w. ks. lit. Aleksander nadaje N. Pohost Janowi Sapieże (12); w 1600 r. Pohost nabywa Jerzy Holoniszcza; w 1614 r. Wasilisa Chrołowna Doroszkowska Juriowa Holeniszczewa sprzedaje Pohost Leonowi Sapiesze, kanclerzowi w. lit.; w 1711 r. Pohost był w zastawie u Stanisława Bienieckiego. Od Sapiehy przechodzi Pohost do Stanisława Bu­rzyńskiego, kasztelana smoleńskiego, następnie drogą wiana przechodzi do Franciszka Jundziłła, podkomorzego grodzieńskiego. Około 1818 wskutek eksdywizjii, rozpada się na części.

Piękna Ziemia Brasławska ma bogatą i bardzo ciekawą historię, w której ważne miejsce zajmują dzieje kościelne. Najstarsze kościoły katolickie na terenach historycznego powiatu brasławskiego pochodzą z XV w. Kościół w Brasławiu został założony przed 1423 r., w Widzach w 1481, Sołokach przed 1496, Tauroginiach - przed 1498, , Ikaźni - przed 1499, Jeziorosach - przed 1508, Dryświatach - w 1514, Szawliszkach - przed 1547 r. (13).

Ważnym źródłem jest zarys historyczny katol. parafii Nowy Pohost «400 lat kościoła w Nowym Pohoście 1593 – 1993» (14). Opracowanie to powstało z inicjatywy Księdza Arcybiskupa dra Edwarda Kisiela (15), metropolity białostockiego, a parafianina pohoskiego, urodzonego w 1918 r. w Jundziłłowie. Na jego prośbę podjął się tego zadania ks. Tadeusz Krahel, profesor historii Kościoła w Archidiecezjalnym Wyższym Seminarium Duchownym w Białymstoku i rektor Seminarium.

Nowy Pohost w początkowym swoim okresie związany był z parafią w Ikaźni.

Zdaniem Jerzego Ochmańskiego (15) parafia w Ikaźni została założona już przed 1499 r. Właściciel Ikaźni, Jan Sapieha, sekretarz króla Aleksandra, otrzymał od papieża Aleksandra VI w 1501 r. pozwolenie na zbudowanie kościoła parafialnego pod wezwaniem Świętego Ducha, w którym mogliby odprawiać kapłani łacińscy i ruscy, a w nabożeństwach uczestniczyć wierni obu obrządków, łacińskiego i wschodniego. Kościół w Ikaźni był już zbudowany w 1509 r. kiedy to Sapieha uczynił nadanie na rzecz tegoż kościoła, potwierdzone przez króla Zygmunta. W dokumencie tym wymieniony jest jeszsze raz Pohost, z którego pewne dochody fundator przeznaczał na kościół w Ikaźni.

Dobra pohostskie i ikaźnieńskie przeszły później w inne ręce i dopiero pod koniec XVI w. nabył je słynny Lew Sapieha. Dokumentem z 16 lipca 1593 r. Lew Sapieha uczynił odpowiednie nadania na tenże kościół, na szkółkę parafialną oraz szpital. Tym samym dokumentem uposażył także już zbudowany kościół w miasteczku Pohost. Na plebanię w Pohoście przeznaczył swój dwór wraz z całym jego zabudowaniem. Dla obu kościołów, w Ikaźni i Pohoście, miał być jeden proboszcz. W Pohoście duszpasterzować miał jego wikariusz.

Dokumentem z 28 maja 1596 r., potwierdzonym przez króla Zygmunta III Wazę, Lew Sapieha powiększył uposażenie proboszcza ikaźnieńskiego i zobowiązał go do utrzymywaniu przy obu kościołach wikariuszy oraz mistrzów i kantorów do uczenia dzieci, czyli do prowadzenia szkółek w obu miejscowościach.

Pierwszy kościół w Nowym Pohoście został zbudowany przez Lwa Sapiehę, kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego (14). W dokumencie fundatora z 16 lipca 1593 r. napisano o nim, że «tam- już zbudowany jest». Był to kościół drewniany pod wezwaniem Trójcy Świętej. Został on spalony przez wojska moskiewskie w czasie wojen za króla Jana Kazimierza. Szybko jednak został odbudowany, gdyż w 1656 r. był już nowy, też drewniany. Nie wiemy, jak on wyglądał. Przetrwał około 100 lat. Dzięki - staraniom ks. proboszcza Pieślaka i przy materialnej pomocy ówczesnego kolatora Stanisława Burzyńskiego, kasztelana smoleńskiego, przed 1766 r. zbudowano w Pohoście nowy kościół, również drewniany. Ks. Pieślak, dotychczasowy proboszcz Ikaźni, wspólnie z kolatorem Burzyńskim wystarał się u biskupa wileńskiego Massalskiego odłączenie Pohostu od Ikaźni i osiadł przy nowozbudowanym kościele jako pierwszy proboszcz pohoski. W "Inwentarzu plebanii pohoskiej..." z 10 VIII 1783 r. czytamy: «Kościół niedawno wybudowany... Ten kościół przez ks. Pieślaka malowaniem przozdobiony. Ma dwie wieżyczki, na których krzyże żelazne, także na śrzodku kopuła z krzyżem żelaznym, prócz tego na głowie kościoła i nad zakrystyjką kopułki małe z krzyżami małemi żelaznemi, dach gątami kryty, dobry, facjatka między wieżyczkami malowana, drzwi z przodu pod chorem duże, drugie z boku małe, trzecie do zakrystyjki, okien większych . cztyry, z boku ołtarza wielkiego małe dwa» (17).

Był to kościół. nie wielki, na podmurówce i niekonsekrowany. Nosił tytuł Trójcy Świętej. Miał trzy ołtarze. W głównym ołtarzu był obraz Trójcy Św., na którym były trzy srebrne korony. Jeden boczny ołtarz był Matki Boskiej Bolesnej, drugi - św. Antoniego. Wokół kościoła był cmentarz, również grzebalny. Przed kościołem stała drewniana, dwupiętrowa dzwonnica, w której zawieszone były dwa dzwony. Trzeci, mniejszy dzwon wisiał na kościele.

Jan Borejko-Chodźko w 1845 r. pisał, iż «kościół przez starość chyli się ku ruinie i znacznej wymaga poprawy». W 6 lat później znajdujemy wzmiankę, że "był już wzięty w klamry" ( 17 ). Czas więc robił swoje i konieczne było ratowanie świątyni przed ruiną. Odrestaurował i powiększył ją w 1859 r. ks. proboszcz Jan Szyryn. W tej restaurasii aktywnie uczestniczył nasz przodek Jan Malawko-Murawski, z którego mamy okazję rozpocząć badania naszego Rodu.  Kościół ten przetrwał do dzisiejszych czasów (18 ). 

Prawosławna i uniacka Cerkiew paraf. p. w. Św. Mikołaja, drewniana, była wzniesiona w Nowym Pohoście w 1775 r. kosztem pa­rafian, za staraniem miejscowego parocha Rajkowskiego.

...

Językiem urzędowym w Nowym Pohoście był najpierw język starobiałoruski, później coraz silniej ulegający wpływom polskiego , wreszcie od II połowy w. XVI został on zastąpiony przez język polski. Wiadomo, że początkowo język polski wchodził do życia oficjalnego, politycznego, a także domowego wyższej warstwy społecznej Białorusinów i białoruskojęzycznych Litwinów. Przybywający na kresy północno-wschodnie język polski wszedł w bezpośredni kontakt z językiem białoruskim, którym na co dzień posługiwało się mieszczaństwo. Natomiast kontakt języka polskiego z językiem litewskim był pośredni - poprzez białoruski. W ciągu wieków wiele elementów z języka litewskiego przenikało do białoruszczyzny, a potem za jej pośrednictwem do języka polskiego występującego na kresach północno-wschodnich. Liczne kontakty Polaków z Białorusinami i białoruskojęzycznymi Litwinami wpłynęły na kształtowanie polszczyzny północnokresowej, która się tworzyła na podłożu białoruskim i litewskim.

Rzeczpospolita wpadła jednak w orbitę wpływów rosyjskich, a następnie została zlikwidowana na skutek trzech rozbiorów w 1772, 1793 i 1795 roku. W czasie II rozbioru miasteczko Nowy Pohost weszło w skład Rosji. Obecnie na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego funkcjonują samodzielne państwa - Litwa, Białoruś, częściowo Ukraina i Łotwa, skrawki należą do Polski i Rosji. Herb Wielkiego Księstwa Litewskiego, Pogoń, widnieje dzisiaj w symbolice Litwy, a do 1995 r. była również godłem Białorusi.

Nowy Pohost w Imperium Rosyjskim ( 1793-1918)

Teren z Pohostem został przyłączony do imperium rosyjskiego w r.1793. Granica jeszcze istniejącej dwa lata ale redukowanej Rzeczpospolitej znajdowała się w odległości kilku kilometrów na zachód od Pohostu. Za czasów rosyjskich nastąpił nowy podział administracyjny. Zamiast byłego powiatu brasławskiego powstały nowe gubernie. Nowy Pohost znalazł się w regionie Diśnieńskim. W imperium Rosyjskim nie było demokracji. Religią dominującą było prawosławie. Unicki (grekokatolicki) kościół począwszy od unii brzeskiej 1596 r. poszukiwał własnej drogi rozwojowej, która zależała teraz od szeregu czynników, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Władze rosyjskie zaczęły prześladować uniatów i zmuszać ich do przechodzenia na prawosławie. W ciągu 120 lat obywatele Pohostu (polacy, żydzi i inne narodowości ) stali się „mięsem armatnim” w różnych wojnach (Port-Artur, Finlandia, Kaukaz). W czasie pierwszej wojny światowej front wschodni wielokrotnie znajdował się w okolicach Pohostu. W XIX wieku na naszej ziemi zaszło sporo zmian, tak dodatnich jak ujemnych. Rozbiory, wojna, dwa powstania przyniosły wiele cierpień.

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego z roku 1887(12) wymienia Pohost w ten oto sposób :

Pohost nowy, mko pryw., pow. dzisieński, w 2 okr., pol., gm. w miejscu, o 210 w. od Wilna a 56 w. Od Dzisny, ma 466 mk. (219 męż. i 247 kob.); zarząd gminny, szkołę gmin­ną do której w 1886 r. uczęszczało 56 dzieci (54 chłop. i 2 dziew.), cerkiew paraf. drewnia­ną i cerkiew fil. murowaną, kościół paraf. ka­tolicki. W 1859 r. było tu 32 dm. i 199 mk.; w 1866 r. 52 dm. i 409 mk., w tej liczbie 102 prawosł., 257 kat. i 50 żydów. Kościół katol. P.w. św. Trójcy, drewniany, na murowanym fundamencie, wzniesiony został w 1593 r. kosztem ks. Leona Sapiehy, odnowiony w 1853 r. Parafia katol., dek. dzisieńskiogo, ma 3569 wiernych i kaplice: w Szarkowszczyź­nie, wzniesioną, z muru w 1770 r. przez Jana Nikodema Łopacińskiego, sstę mscisławskiego; w Stefanowie, fundacyi Szaumanów, i na Gmentarzu grzebalnym w Pohoście, dawniej była. także kaplica w Zaborzu, fundacyi Kono­pIańskich.Cerkiew paraf. p. w. św. Mikołaja, drewniana, wzniesiona w 1775 r. kosztem pa­rafian, za staraniem miejscowego parocha Raj­kowskicgo. Cerkiew filialna wzniesiona zosta­ła z muru kosztem skarbu przed niedawnymi czasy. Par. Prawosł., dek. (błahoczynia) druj­skiego, ma 2968 wiernych (1504 męż. i 1464 kob.). Na utrzymanie szkoły ludowej w P. asygnuje rocznie rząd 200 rs. i gmina 23 rs. Nadto w gminie znajdują, się szkółki t. z. parafialne: w St. Pohoście (22 dzieci) i w Kosze­lewszczyźnie (12 dzieci). Gmina należy do 2 okr. pokojowego do spraw włośc. oraz do 4 rewiru powołanych do służby wojskowej z pow. dzisieńskiego, obejmuje 63 wsi, 379 osad, za­mieszkałych przez 5308 włościan pł. ob. Po­dług wykazu z 1864 r. było w gminie 1441 dusz rewiz. włościan uwłaszczonych, 3l8 b. włośc. skarbowych, 50 ludzi dworskich i bez­rolnych, 5 jednodworców, 11 osadn. w. ros­syjskich i 96 żołnierzy urlopowanych, w ogó­le 1921 dusz rewiz. Gmina składa się z 5 okr. polic.: Kupczelewo, dawniej Jundziłów, dziś Konstantego Szaumana; Biruki, dawniej Ukolskich, dziś Konstantego Wołosowskiego; Jundziłowo, dawniej Jundziłów, następnie Szyrynów, dziś Sobolewskich; Helenów, dawniej Łopacińskich, później Śliźniów, dziś Szyry­nów i Nowy Pohost, stanowiący część okręgu skarbowego Linkowszczyzna. Okręg wiejski N. Pohost, w gminie t. n., obejmuje mko N. P., wsie Koleśniki, Denisy, Radziwonowszczyżna, Zmitroki, Katkowszczyzna, Girnuty, Janiszki, Kulniewce, Malinowo, Piłaty, Dubówka, Łucz­ki, Grzybowszczyzna, Kubelewszczyzna i Romanowszczyzna, oraz zaśc. Czyżewszczyzna, Chibowszczyzna, Zaborze, Petkunowszczyzna, w ogóle podług spisu z 1864 r. 318 dusz rew. b. włośc. skarbowych, 11 osadn. w. ross. i 20 żołn. urlopowanych. Oprócz tego okr. wiejski P., w gminie Przebrodzie, obejmuje wsie: Kra­sne, Garbaczenki, Koriukowszczyzna, Froo­łowszczyzna, Romanowszczyzna, Kubelszczyz­na, Janiszki, Piłaty, Zmitroki, w ogóle 107 dusz rowiz. b. włośc. skarbowych, 2 jedno­dworców, 12 żydów rolników i 16 osadników w. rossyjskioh.

...

Po rozbiorach Rzeczypospolitej, gdy caryca Katarzyna zlikwidowała Katol. diecezję wileńską i Nowy Pohost znalazł się w utworzonej samowolnie przez tę imperatorową diecezji pińskiej, w dekanacie dziśnieńskim. Jednak jej syn Paweł, gdy został władcą Rosji, anulował decyzje swej matki. Po zawarciu porozumienia ze Stolicą Apostolską dokonano w 1798 r. nowego rozgraniczenia diecezji w Państwie Rosyjskim. Odtąd Pohost przez pół wieku należał doutworzonej wówczas diecezji mińskiej. Kolejny podział diecezji, z 1849 r., spowodował ponowne włączenie Pohostu z dekanatem dziśnieńskim do diecezji wileńskiej.

...

W połowie XIX w. parafia pohoska obejmowała następujące miejscowości ( 14):

....

miasta Pohost i Szarkowszczyznę, dwory: Aułasy, Bieda, Spokojność, Biruki, Bohi, Buda, Chiny, Helenowo, Nowinki, Jundziłowo, Szydzielewszczyzna, Krzywda, Klemensowo, Kupczelewo, Lubionowo, Łonsk, Mikołajowo, Nizin, Przemyśl, Stanisławowo, Janiżki, Stefanowo (z kaplicą), Ostrowlany, Szarkowszczyzna (z kaplicą), Józefowo, Teresianowo, Zaborze (z kaplicą), Borodzincy, Komarowo, Zaleś; wsie: Paszy, Żerebcy, Niepreniki, Bildziuki, Czyżewszczyzna (inaczej Dworne Pole), Dworzyszcze, Okuliszki, Majorowszczyzna, Puszalaty, Trybuchowszczyzna, Bohi, Buda, Boróka, Ładunicha, Mikołajowo, - Bujki, Rakowcy, Dubniki, Kozaki, Krawczonki, Kułahi, Puki, Ostrowlany, Horodziczno, Bortniki, Dubowka, Heliaszówka, Kowalewszczyzna, Kozłowszczyzna, Pieczyszcze, Pociszka, Podhacie, Podmoście, Podrzeczki, Przemyśl, Rzeczki, Stary Pohost, Zielonka, Komica, Olchowka, Podhnojka, Smolowcy, Trzeciaki, Usowcy, Kuśni, Biesiedno, Kropiwniki, Antonowcy, Bobowszczyzna, Dziewiergi, Koły, Piestuny, Pustołowszczyzna, Repiszcze, Podrepiszcze, Subaczniki, Strupki, Lady, Linia, Kotkowszczyzna, Bujki, Halawa, Harbuny, Pialilci, Żdany,Kuryłowicze (Kraj ojczysty moego dziadka Antoniego), Hryhorowszczyzna, Kraśny Ruczaj, Wasilewszczyzna, Dubniki, Horodyszcze, Zmitrowszczyzna, Pohost, Łuczki, Brodno, Bildziuchy, Żwiranka, Proszki, Bielowcy, Chibowszczyzna, Girnuty, Grzybowszczyzna, Koleśniki, Kubielowszczyzna, Rymanowszczyzna, Zaborie, Horbaczonki, Krasna, Krukowszczyzna, Frołowszczyzna, Albabowszczyzna, Bikorowszczyzna, Borowki, Czepuki, Dziechciary, Galijewszczyzna, Kubliczkowszczyzna, Lizowszczyzna, Milejki, Mociasy, Walenterowszczyzna, Zaborze, Dzienisy, Kulniowcy, Malinowo, Piłaty, Pietkunowszczyzna, Radziwonowszczyzna, Zmitraki, Czechowszczyzna, Kolhanowszczyzna, Nadjezierze, Nowohordy, Pielniwo; Surowcy, Szendzino, Wozowniki, Niepreniki, Piotrowicze, Olchowcy, Lady, Sosnowo, Wołożonki,Wołkowszczyzna, Wołczki, Cieżbitka, Miecieli, Pustolowszczyzna, Terespol, Borki, Borodzincy, Daleka Borć, Holendernia, Kadaryszki, Komarowszczyzna, Karczy, Kawszelowszczyzna, Ostrowki, Sałajty, Sanadworcy, Uboryszcze, Zaprudzie, Pozaprudzie, Zarzecze, Bartowszczyzna, Charłapowszczyzna, Czarnorucze, Lipowy Ostrów, Rumiszcze. ­Obszar parafii pohoskiej zmniejszył się dopiero po ukazie tolerancyjnym z 1905 r., kiedy to car pozwolił na budowę kościołów i zakładanie parafii. Z parafii Pohost wydzielono wówczas parafię Szarkowszczyzna (w 1906 r.), a z Ikaźni - w tym samym czasie - parafię Borodzięnicze.Pohost Stary wymieniony w ten oto sposób (12) : weś nad jez.Pohost, pow. dzisieński; w 2 okr. Pol., gm. Nowy Pohost, okr. wiejski Jundziłowo, o 7. w. od gminy a 47 w. od Dzisny, ma 31 dm., 284 mk., w tej liczbie 194 prawosl. i 90 katol. (140 dusz rewiz.); należy do dóbr Jundżiłowo, dawniej Szyrynów, dziś Sobolewskiego.

..

W 1878 r. (10 wrzesnia) w Nowym Pohoście była poświęcona nowa zbudowana z kamenia i cegły w pseudoruskim stylu prawosławna cerkiew (12).

Nowy Pohost w Polsce niepodległej między dwoma wojnami (1920-1939)

11 listopada 1918 r. został podpisany rozejm Niemiec z państwami Ententy w wagonie kolejowym w Compiègne. W tym samym czasie wojna poważnie nadwerężyła funkcjonowanie dużych, wieloetnicznych scentralizowanych państw takich jak: Niemcy, Austro-Węgry czy Rosja. We wszystkich tych krajach w wyniku wojny doszło do ogromnych przekształceń, czy to w postaci zmiany formy rządu czy też zmian terytorialnych. Polska otrzymała realną możliwość odzyskania niepodległości. Naczelnik odnowionego państwa Józef Piłsudski w stosunku do Rosji był zdania, iż o ile przeciw "Niemcom zawsze mogliśmy znaleźć sojuszników, w swym własnym interesie działających – i w ewentualnym starciu z nimi nie bylibyśmy odosobnieni", to "odwrotnie wygląda sprawa w stosunku do Rosji. Z tego też powodu dążył do wyeliminowania zagrożenia dla Polski od wschodu. Planował utworzenie tam kilku państw narodowych, które następnie miałyby wejść w skład federacji pod przewodnictwem Polski. Plan ten całkiem zrealizowany nie był, ale w rezultacie Polsko-bolszewickiej wojny 1919-20 i pokoju Ryskiego miasteczko Nowy Pohost znów stało się częścią Polski w powiecie Brasławskim, a Brasław został stolicą powiatu w województwie wileńskim.Chcąc zorientować się w położeniu Ziemi Brasławskiej i miasteczka Nowy Pohost w szczególności, należy sięgnąć po mapę Polski w granicach przed 1939 r. i szukać w Województwie Wileńskim. Jest to miejsce najbardziej wysunięte na północ (w języku, na kresach północno-wschodnich). Północna rubież oparta jest o rzekę Dźwinę, stanowiącą jednocześnie granicę państwową z Łotwą. Granice wschodnia, południowa i zachodnia przebiegają nizinami rzek. Sąsiednie miasteczka : Miory, Przebrodzie, Ikazń, Milki, Baradziniczy, Belmonty, Słobódka, Druja, Jody, Szarkowszczyzna, Opsa, Widzy, Dryświaty. Jest to kraina jezior, rzek, puszcz i lasów zwana Pojezierzem Brasławskim od nazwy miasta powiatowegoBrasław (19) z górą zamkową.

Rozpoczął się okres stabilizacji i rozwoju. Zniszczony i zacofany gospodarczo powiat i miasteczko Nowy Pohost zaczęły się szybko rozwijać, doskonale zarządzane. Została przeprowadzona reforma rolna. Moja babcia Zofia Murawska została chutorzanką a ojciec Stanisław Kurłowicz pojechał uczyć się muzyki do Wilna. Później ojciec pracował jako organista w kościołach w miejscowościach Opsa, Ikazń, a potem, w latach 1937 – 1949, w miasteczku Nowy Pohost.Uruchomiono komunikację kolejową łączącą miasta i miasteczka ze światem. W r. 1938 została zbudowana obok Pohostu droga kolejowa Królewszczyzna-Woropajewo- Druja, a w Pohoście byla stancyja «Zori». W miasteczku było wiele sklepów i przedsiębiorstw. Ich właścicielami byli głównie Żydzi. Budynki te istnieją do dziś. Ludność Pohostu była wielonarodowościowa: Białorusini , Polacy, Rosjanie, Żydzi, Tatarzy, Litwini, Staroobrzędowcy i inne narodowości. Na początku językiem polskim władała mniej niż połowa lu ludności.

Jednak Rząd Polski organizował polskie szkoły i wkrótce język polski stał się dominującym, ale z północno-kresowym akcentem.

...

Po odzyskaniu niepodległości nastąpiła w diecezji wileńskiej rozbudowa sieci parafialnej i dekanalnej. W 1923 r. parafia Pohost znalazła się w nowoutworzonym dekanacie Miorskim, do którego weszły jeszcze następujące parafie: Miory, Bobolewo, Borodzienicze, Druja, Hermanowicze, Idołta, Ikaźń, Leonpol, Nowy Pohost, Szarkowszczyzna i Zamosze. W stadium organizacji były dalsze parafie, jak Jody czy Przebrodzie, ale do wybuchu wojny nie zdołano tego zrealizować. W Jodach zdaje się, że dopiero po wybuchu wojny powstał samodzielny ośrodek duszpasterski.

Warto przytoczyć wykaz miejscowości, należących do parafii Pohost przed drugą wojną światową. Wiele nazw miejscowości uległo pewnym zmianom w porównaniu do wieków wcześniejszych, nawet nazwa parafii Pohost w­ oficjalnych wykazach w początkach lat dwudziestych tego wieku zmieniła się na Nowy Pohost, a po ostatniej wojnie, w związku z wielkimi przeobrażeniami na wsi, wiele miejscowości już nie istnieje.

...

Oto miejscowości należące do parafii Nowy Pohost w 1931 r. (14.):

Aułasy, Antonowce, Augustówka, Biernowiastka, Borek I i II, Bielowce, Borodzińce, Borsuczyzna, Bildziuki, Bikierowszczyzna, Borówka, Biruki, Biertowszczyzna, Buda I i II, Czechowszczyzna, Chibowszczyzna, Czepuki, Czyżewszczyzna, Czarny Ruczaj, Ciepła Góra, Charłapowszczyzna, Zmitraki, Dubowka, Dzienisy, Dziechciary, Dworzyszcze I i II, Girnuty, Girsy, Galijewszczyzna, Grzybowszczyzna, Harbaczonki, Hołobka, Jundzilowo, Józefowo, Janowo, Janiżki, Janopol, Koleśniki, Kulniowcy, Koty, Kołhanowszczyzna, Kuperelewo, Kowszelewo, Krasnoje-Kazionoje, Kowalewszczyzna, Kołonica, Kaskowszczyzna, Krasnoje, Kisłowszczyzna, Krukowszczyzna, Kopanka, Komarowszcczyzna, Komarowo, Karczy, Linia, Lady, Lintorowszczyzna, Łuczki, Ładunicha, Mikołajówka, Milejki, Malinowo, Myszki, Mociewki, Migilany, Majorowszczyzna, Miecieli, Malinówka, Malinowszczyzna, Nowohrudy, Nowy Pohost, Ostrówki, Olchówka, Ostrowlany, Podrzeczki, Pietkunowszczyzna, Pielniwo-­leśniczówka, Paszy, Pilaty, Piszczuryno, Podsudzielewszczyzna, Podhnojka, Pustolowszczyzna, (Pustonowszczyzna), Pietrowszczyzna, Paszki, Piestuny I-IV, Podborć, Puszałaty, Podozierze, Pomansówka, Rymarowszczyzna, Radziwonowszczyzna, Rzeczki, Repiszcze, Rażon, Ruczaj, Surowcy, Stary Pohost, Stary Borcy, Strażniki, Zofjówka, Sanadworcy, Suchalino, Szestakowszczyzna, Szendzino, Spokojność, Trzeciaki, Terespol I i II, Trybuchowwszczyzna, Usowćy, Wierciei, Wozowniki, Wołczki, Wysokie, Wołkowszczyzna, Wasilewo, W asilówka, Zaborze, Zielonka, Zacisze, Zaborz-Kazione,Żwiranka I i II, Żerebcy, Żydówka, Rumiszcze; zaścianki: Wołkowszczyzna, Karczy, Dębówka, Stefanowo i majątek Stefanowo..

..

Dopiero odrodzona w roku 1918 Rzeczpospolita nadrabiać zaczęła wiekowe opóźnienia. Niespełna dwadzieścia lat jej pokojowej pracy (od jesieni 1920 r. do września 1939 r.) stworzyło nowe społeczeństwo, które zdało najtrudniejszy egzamin lat 1939-1945. Bodaj najlepszym tego przykładem służyć może odległy od centrum kraju powiat brasławski województwa wileńskiego z miasteczkiem Nowy Pohost. Ten, najbardziej na północny-wschód wysunięty skrawek terytorium Rzeczypospolitej, wciśnięty między granice z Litwą, Łotwą i ZSRR, już w roku 1930 otrzymał wydaną w Wilnie nakładem Sejmiku Brasławskiego monografię "Historia powiatu brasławskiego". Napisał ją nauczyciel historii Otton Hedemann (13 ). Wszechstronnie przedstawiała ona dzieje Brasławszczyzny od czasów najdawniejszych aż po rok 1914, realnie kończący w tej części Europy wiek dziewiętnasty (7).

....

Okres drugiej wojny światowej

Wybuch II wojny światowej znów przerwał czas pokoju i rozwoju. Wileńszczyzna była bodaj jedynym regionem Polski, który podczas II wojny światowej pięciokrotnie zmieniał okupanta. Najpierw, zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow była okupacja sowiecka. Następnie, po przekazaniu przez ZSRR sporej części dawnego województwa wileńskiego Republice Litewskiej w październiku 1939 - okupacja litewska. Po agresji ZSRR na kraje nadbałtyckie, w połowie 1940 wrócili Sowieci. 22-23 czerwca 1941 na Wileńszczyznę wkroczyli Niemcy. Trzy lata później, na początku lipca 1944 rozpoczęła się trzecia okupacja sowiecka. Przy czym ta ostatnia, nazywana często "trzecimi Sowietami", miała być stanem ostatecznym. Niewielu jednak Polaków wierzyło wtedy, że będzie to stan trwały.Za datę rozpoczęcia wojny przyjmuje się 1 września 1939 – wybuch wojny polsko-niemieckiej, prowadzący do przystąpienia Polski do wojny. W Polsce była przeprowadzona mobilizacja i wielu rezerwistów z Pohostu (oficerów i żołnierzy) powołano do Wojska Polskiego. 17 września Polska była zaatakowana ciosem w plecy przez ZSRR bez wypowiedzenia wojny na mocy tajnego załącznika do paktu Ribbentrop-Mołotow. Od momentu uderzenia na Polskę Armia Czerwona dokonywała wielu zbrodni wojennych, mordując jeńców i masakrując ludność cywilną.

Po agresji na Polskę w dn. 17 września 1939 r. w ręce sowieckie wpadło, łącznie z ludźmi aresztowanymi zimą 1939-1940 r. wiele kombatantów polskich, oficerów, podoficerów i funkcjonariuszy KOP-u, policji itp. Byli wśród nich i obywatele Pohostu. Umieszczono ich w obozach: w Kozielsku, w Starobielsku oraz na wyspie Iłowaja na jeziorze Seliger k/Ostaszkowa. Wielu żołnierzy z Pohostu poległo lub zginęło po wzięciu do niewoli (w Katyniu).

W latach 1941-1944 Pohost był okupowany przez wojska hitlerowskie. Naziści dokonywali masowych mordów na ludności żydowskiej: powstało getto, ciężkie straty zanotowano też w obrębie ludności polskiej i białoruskiej. Niektórych obywateli Pohostu zmuszono do służby w policji niemieckiej, inni poszli do partyzantki a pozostali trwali w dalszym ciągu w swoich chatach w strachu o życie.W okolicach Pohostu istniała partyzantka polska i radziecka, a także organizacje białoruskie na służbie niemców. Pelne rozaczarowanie polityką radzecką skłoniło białoruskich działaczy do szukania nowych sojuszników. Mieli nadzieję, że niemcy przyznają niepodległość Białorusi w granicach etnichnych.  Nalezy zauważyć  że te płany  stały w spryeczności z interesami nie tylko Polaków ale i ZSRR. W takich warunkach nieuchronne były walka z białoruskim ruchem narodowym i konflikt polsko-radziecki. Oficjalne traktuje się partyzantów jako obrońców Ojczyzny. Rzeczywiście, takich ludzi było wiele (AK) i walczyli odważnie z Niemcami. Jednak w okolicach Pohostu działało także wiele band podających się za partyzantów. Jedni świadomie zostali bandytami aby wzbogacić się rabunkiem, inni szli bo Niemcy spalili im domy i zabili krewnych. Jeśli chodzi o spokojnych obywateli, to cierpieli oni tak od bandytów, którzy grabili w nocy, jak i od Niemców, którzy następnego dnia karali ich za pomoc partyzantom. Białorusini walczyli w radzieckich oddziałach partyzanckich, których działalność kontrolowała Moskwa, a ludność polska w Armii Krajowej - konspiracyjnej organizacji wojskowej, działającej w okresie okupacji niemieckiej i sowieckiej. Na początku wojny cele polskiej i sowieckiej partyzantki były praktycznie te same ale pod koniec wojny powstały poważne sprzeczności. Stalin miał swoje plany odnośnie przyszłości Polski, a AK walczyła o niepodległość. Okres okupacji niemieckiej zakończony został wielkim zrywem polskiego podziemia (20). W czasie operacji "Ostra Brama", przeprowadzonej w ramach akcji "Burza", zgrupowane oddziały wileńskiej i nowogródzkiej partyzantki Armii Krajowej zaatakowały Wilno i po blisko tygodniu walk, wspierając od pewnego momentu Armię Czerwoną, 13 lipca 1944 zajęły miasto. Zajęcie Wilna miało być testem dobrej woli władz sowieckich i ich zamierzeń wobec Polski. Ale luż 17 lipca skoncentrowane w rejonie Turgiel jednostki AK zostały otoczone przez oddziały NKWD i Armii Czerwonej. Na odprawie w Boguszach aresztowano podstępnie część polskich oficerów, a także Komendanta połączonych Okręgów Wileńskiego i Nowogródzkiego, płk. Aleksandra "Wilka" Krzyżanowskiego. Następnego dnia rozpoczęto rozbrajanie otoczonych polskich jednostek.

Jak mnie poinformował w wielkim sekrecie przed swoja śmiercią mój ojciec Stanisław Kurłowicz w 1990 roku, w latach 1939 – 1944 w miasteczku Nowy Pohost istniała informacyjno- wywiadowcza komórka AK w składzie: Ks. Józef Ingielewicz – prob. Parafii Świętej Trójcy w latach 1937 – 1949 (dowódca), organista Stanisław Kurłowicz (mój s.p. ojciec, 1912-1990), zakrystianin kościoła Jan Kurłowicz, rolnik) i inne.

Grupa ta zajmowała się sprawami wywiadu, kontrwywiadu i łączności w warunkach wielkiej konspiracji . W miasteczku Nowy Pohost kwaterowali Niemcy, w nocy przychodzili radzieccy partyzanci, a obok Pohostu szła droga kolejowa Witebsk –Królewszczyzna-Woropajewo-Druja i trakt Połock-Brasław, po których Niemcy wozili broń, amunicję i jeńców. Informacyjno- wywiadowcza grupa informowała o ruchach i planach Niemców i partyzantów radzieckich do Brasławia i Wilna poprzez sekretne kanały łączności. Niestety, nie posiadam informacji o bezpośrednim uczestnictwie wyżej wymienionych ludzi w ramach Akcji Burza  pod Wilnem. Ale jestem pewny, że oni związani obowiązkiem i rozkazami "Wilka" o konspiracji modlili się za zwycięstwo  w swoim kościele Świętej Trójcy.

Ks. Józef Ingielewicz był proboszczem parafii św. Trójcy w najtrudniejszym dla niej okresie lat wojny i obrony Ojczyzny. Proboszczem Nowego Pohostu został w 1937 r. Tu jako ksiądz i żołnierz AK przeżył wojnę i wszelkie zagrożenia z nią związane. Otrzymał wyrok skazujący na 10 lat katorgi.Mój dziadek Antoni Kurłowicz (urodził się na terenie gminy Nowy Pohost, kolejarz). Razem z żoną ,Anną z Murawskich, w 1908 roku udali się do St. Petersburga szukać pracy. W St. Petersburgu narodzili się przyszli żołnierze AK- mój ojciec Stanisław Kurłowicz (1912-1990) i jego starszy brat Jan Kurłowicz (1909-2002). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości cała rodzina powróciła do rodzinnych miejsc w Nowym Pohoście. Mój Ojciec po skończeniu szkoły muzycznej w Wilnie pracował jako organista w kościołach w miejscowościach Opsa, Ikaźń, a potem, w latach 1937 – 1949 w miasteczku Nowy Pohost (powiat Brasławski, województwo Wileńskie). Jan Kurłowicz prowadził gospodarstwo rolne, a w dni świąteczne pełnił obowiązki zakrystianina w kościele św. Trójcy.W warunkach byłego ZSSR informacja o działalności AK była niebezpieczna nawet w 1990 roku. Mój ojciec nie chciał mi powiedzieć wszystkiego o AK bojąc się o karierę swoich dzieci. Moim zdaniem podobna sytuacja była i w Polsce Ludowej. Bohaterzy AK i uczestnicy operacji "Ostra Brama" wyzwalającej w lipcu 1944 roku Wilno w większości już odeszli, ale pamięć o ich patriotycznym wysiłku zbrojnym nie powinna ulec zapomnieniu. To jest już nasz obowiązek, obowiązek młodszych Polaków z Wileńszczyzny i Brasławszczyzny!

...

Na zajęte przez Rosjan ziemie przybywali funkcjonariusze NKWD i natychmiast przystępowali do poszukiwania i likwidacji ludzi wrogo nastawionych do sowieckich porządków oraz polskiego podziemia niepodległościowego. Na podstawie informacji wywiadowców zdobywali adresy zamieszkania oficerów i żołnierzy Armii Krajowej, których mieli aresztować i przekazać do swoich frontowych komórek śledczych (smersz). Aktywnie pomagali w tym członkowie batalionów ścigania, składających się z aktywu partyjnego, byłych partyzantów sowieckich i różnorodnego elementu kryminalnego. Ludzie jeszcze w r. 1939 dobrze pamiętali, co przyniosła wówczas władza sowiecka: bezpodstawne aresztowania, prześladowania, terror, wywózki, wywłaszczenia, kołchozy, biedę, puste sklepy. Rodacy, którzy w Pohoście jeszcze ocaleli, mieli w pamięci samosądy, mordy i grabieże dokonywane w chwili wkraczania jednostek Armii Czerwonej.

Powojenny okres w składzie ZSRR

...

Mijały jednak dramatyczne koleje losu po ostatniej wojnie światowej. W konsekwencji agresji radzieckiej na Polskę 17 września 1939 i wcielenia terenów między Bugiem a Zbruczem do ZSRR, częścią Białorusi stały się olbrzymie połacie ziem. Wilna  nie udało się przyłączyć do BSSR wbrew postulatom białoruskim, Józef Stalin osobiście zdecydował o transferze miasta niepodległej jeszcze Litwie, które zajął miesiąc póżniej.

Po II wojnie światowej z części dawnej Brasławszczyzny utworzono rejony Brasławski i Miorski (z Nowym Pohostem), początkowo w obwodzie Wilejskim, później Mołodzieczańskim, Polockim, a od r. 1960 - w Witebskim.

Od 1949 roku rozpoczyna się przymusowa i masowa kolektywizacja z jednoczesną likwidacją tzw. kułaków. To było największym nieszczęściem naszego kraju!

Ci, którzy nie chcieli iść dobrowolnie do kołchozów podlegali rekwizycji, trafiali do łagrów i gułagów. Moja babcia Zofia przed wojną marzyła o zbudowaniu nowego domu ze swego lasu, lecz czekała, bo las był jeszcze młody. Ale nie doczekała się! W rezultacie kolektywizacji straciła ona nie tylko las ale i wszystko. A wielki, nowy dom z lasu babci zbudował przewodniczący kołchozu, były partyzant radziecki. Bezprawnie zagonieni do kołchozów ludzie pracowali prawie bezpłatnie (za trudodni). Żyli oni tylko dzięki uprawie działki przyzagrodowej (0,30-0,50ga). Nie mogli zmienić miejsce życia i pracy gdyż nie mieli paszportów. Młodzież garnęła się do nauki aby móc wyrwać się z kołchozu. Ci szczęśliwcy, którym udawało się dostać paszport wyjeżdżali do Połocka, Witebska, Mińska lub pobliskich miast w republikach przybałtyckich, w których poziom życia był nieporównanie wyższy.

Popularnymi miejscami, do których starała się wyjeżdżać ludność Pohoska był Dźwińsk i Riga na Łotwie a także Ignalina i Wilno na Litwie. Tam, do dziś żyje wielu moich rodaków. Jednak kraje przybałtyckie nie kwapią się z przyznawaniem im obywatelstwa. Niektórym Polakom udało się przesiedlić do Polski.

Radziecka władza usiłowała wychowywać ludzi w duchu ateizmu. Walka z religią była z jednej strony motywowana irracjonalnością religijnych wiar, a z drugiej strony pasożytniczą naturą relacji między kościołem a wiernymi. Kościoły były tolerowane, ale podlegały ścisłej kontroli, przedstawiciele kościoła byli nadzorowani przez rządzących, a pełnienie funkcji kościelnych mogło narazić karierę. Dlatego też religijne organizacje takie jak Kościół katolicki były wśród najbardziej zagorzałych przeciwników komunistycznego reżimu.

...

W lipcu 1949 r. władze sowieckie uwięziły ks. proboszcza Nowego Pohostu Józefa Ingielewicza. Tu przeżył on drugą wojnę światową i wszelkie zagrożenia z nią związane. Udało mu się uniknąć wywózki w głąb Rosji w 1941 r., ale nie uniknął uwięzienia w 1949 r. W pierwszą niedzielę lipca tego roku zabrano go z kościoła i uwięziono. Otrzymał wyrok skazujący na 10 lat katorgi. Przebywał w rożnych łagrach. Z listów do parafian, którzy przysyłali mu paczki, wiadomo, że przebywał w łagrach w Karagandzie, w romanowskim rejonie koło Rostowa oraz koło Świerdłowska w garinskim rejonie. Być może był i w innych miejscach zesłania.2 maja 1952 r. z Lintowki do rodziny Szokielów pisał m.in.( 21 ):

«Żyję po staremu, to znaczy że dnie monotonnie płyną, o jednej godzinie wstanie, wyjście na pracę, wieczorem powrót do legowisk, odpoczynek i sen. Dnie teraz długie, tu znacznie dłuższe niż u nas. Wiosna tego roku późna, chłodna i dziś jest zimno, mroźno, śnieg prószy, wiatr lodowaty północny. No, ale idziemy do lata i nie dziś to jutro będzie ciepło. Maj, rzewne wspomnienia, nabożeństwa, śpiewy i tak wiele podobnych i czułych wspomnień. Żal mi Was, ale o Was jestem spokojny. Niepokoją mnie raczej losy moich parafian nie tak bardzo ugruntowanych w Wierze św., niepokoi mnie los dziateczek. Boję się, żeby nie ochłodła w nich Wiara św., żeby nie zobojętnieli, żeby prześladowania, pośmiewiska i przewrotne nauczanie nie zachwiały w nich przekonań religijnych. O to się często modlę i proszę Chrystusa, żeby ich wiara nie ustała, żeby jak trzcina me chwiali się od wiatru. To moja troska, to moje udręczenie. Kiedy tutaj patrzę na ludzi, co wiary nie mają i wprost niezdolni do jej przyjęcia, dopiero rozumiem, jak wielkim skarbem . jesteśmy ubogaceni, jak wysoko jesteśmy wzniesieni ponad ziemską niskość. Powiadają oni, że nie ma różnicy pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem i prawdę mówią, bo tak zacierają w sobie wszystko co ludzkie, że pozostaje tylko zwierzęce; naprawdę zwierzęta. O tyle tylko nieszcześliwsi od zwierząt, że mają rozum i mimo woli rozumieją swoje położenie».

Ks. Ingielewicz z łagrów wrócił w 1958 r. W Nowym Pohoście nie mógł jednak pracować, gdyż nie pozwalały na to władze państwowe. Po jakimś czasie zezwolono mu na pracę w Ostrowcu. Tu pracował już aż do swojej śmierci w dniu 30 maja 1973 r. Będąc w Ostrowcu pełnił jednocześnie obowiązki wikariusza generalnego dla tej części archidiecezji wileńskiej, która znajdowała się w granicach mińskiej i witebskiej obłaści. Był bardzo szanowanym, roztropnym i gorliwym kapłanem. Od uwięzienia ks. Ingielewicza parafia pohoska nie miała kapłana aż do r. 1990.

...

Życie jednak stopniowo normalizowało się. Radzieckie państwo gwarantowało obywatelom prawo i możliwość pracy, bezpłatne nauczanie, opieką medyczną i zabezpieczenie emerytalne. ZSRR był potężnym krajem z ogromnymi bogactwami naturalnymi. Pierwszy sekretarz ZSRR Chruszczow planował nawet zbudowanie komunizmu w 20 lat.

...

W okolicach Nowego Pohostu wybudowano zaporę i na miejscu dawnego bagna powstało piękne sztuczne jezioro. 

Stało się ono ulubionym miejscem odpoczynku okolicznej ludności.

...

Planowana przez centrum w Moskwie ekonomika, zbudowana na bazie wspólnej własności, nie była jednak efektywna. W sklepach nie było nawet przedmiotów pierwszej potrzeby ani produktów spożywczych. Wtedy nowy młody lider ZSRR Gorbaczew rozpoczął perestrojkę.

Perestrojka

...

Pieriestrojka ( przebudowa) - stanowiła symbol nowego kursu politycznego KPZR. Została ona zapoczątkowana przez Michaiła Gorbaczowa. Jej istotą była modernizacja gospodarki, częściowe jej urynkowienie, zwiększanie swobód obywatelskich i ocieplenie stosunków z państwami zachodnimi. Pierestrojka stała się katalizatorem świadomości narodowej w republikach radzieckich, w pierwszym rzędzie bałtyckich i zakaukaskich, doprowadzając do rozpadu ZSRR i systemu komunistycznego.

Głównym wydarzeniem w Pohoście w czasach Pierestrojki było odnowienie i otwarcie naszego kościoła.

Wierni odzyskali swój kościół dopiero w 1990 r., i zaprosili do pracy kapłana z Polski, ks. Bernarda Mariańskiego, ze Zgromadzenia Filipinów.

Duży wkład w remont kościoła i dzwonnicy włożyli majstrowie Czesław Kurłowicz, Józef Stawicki, Piotr Murawski, Antoni Opalko i wiele innych mieszkańców Pohostu. Anna Kuczyk, urodzona na Białorusi w Nowym Pohoście, pisze z Warszawy (22 ):

« Bardzo jestem dumna z naszego kościoła. Pamiętam jak został odzyskany. Wtedy bardzo dużo ludzi starannie wzięli się za prace. Ja i moja koleżanka Anna Wilnowicz jako młodież parafii skrobaliśmy ściany na zewnątrz. Ludzie nie żałowali sił ani swojego czasu na odbudowę kościoła. Chociaż wiele mówiło że nie uda się. Ale Bóg czuwał i wynagrodził nam naszą prace. Mieliśmy i mamy wspaniałego kapłana. Za moich czasów był ks.Bernard, później ks.Zdzisław Pietraszewski,a obecnie ks.Walentin Stankiewicz. Bardzo jestem dumna ze swojej parafii. Obecnie mieszkam w Warszawie ale w sercu mam całą moją parafie».

...

Dnia 15 maja 1990 r. uroczyście powśięcił kościół biskup Edward Kisiel, rodak tej parafii, w obecności ks. biskupa Tadeusza Kondrusiewicza, administratora Kościoła Katolickiego na Białorusi i biskupa Edwarda Ozorowskiego z Białegostoku. Odtąd znowu jest ośrodkiem życia religijnego parafii.

...

W kościele pamiątkowa tablica granitowa następującej treści:
«Chwała Tobie, Trójco, Jedyny Boże,
jak była przed wszystkimi czasami, teraz i na wieki»
...

1593-1993
400-lecie kościoła Trójcy Świętej w Nowym Pohoście
Wdzięczni Parafianie
Nowy Pohost, 16 lipca 1993 r......

Prawosławni również swobodnie i z wielkim poświęceniem modlą sę w odremontowanej cerkwi św. Mikołaja.

Nowy Pohost w niepodległej Białorusi

19 września 1991-Białoruska Sowiecka Socjalistyczna Republika staje się Republiką Białoruś.

W ten sam dzień zostaje także zatwierdzona nowa symbolika państwowa: biało-czerwono-biała flaga i herb "Pahonia".(do 1995r.). Teraz, niestety, na Białorusi już inna symbolika.

....

Moi Pohościanie nie muszą już służyć w armii w takich gorących punktach jak Wietnam, Afganistan, Czeczenia i inne, po za granicą Białorusi. Jednak za niepodległość trzeba płacić skromnymi warunkami życia. Ustrój socjalistyczny oduczył ludzi obrotności. Młodzi ludzie w Pohoście nie chcą pracować na roli. Większość otaczających Pohost wsi, wymienionych w poprzednich rozdziałach, już nie istnieje. Tutejszy kołchoz «Rasswet» praktycznie rozpadł się z powodu nierentowności i wielu kołchoźników straciło miejsce pracy. Nastąpił period bezrobocia, apatii i oddawania się pijaństwu . W miasteczku wiele domów świeci pustkami, wszystkim rządzi pieniądz, tj. łapówki (23)....

Sytuacja jest taką, że ludzie nie chcą zmiany władzy tak, jak chcieli tego Polacy za komuny.

Jedni są prawosławnymi a drudzy katolikami. Katolicy zapewne chcą zmian a prawosławni nie wierzą w zmiany na lepsze.

...

Te tereny historycznie były zawsze bardzo biedne i nigdy nie wykształciły w sobie żadnego nacjonalizmu. Nigdy się nie buntowano i nigdy nie sprzeciwiano się żadnej władzy. Ludzie są nieufni względem obcych i boją się zmian, bo zmiany przynoszą tylko pogorszenie sytuacji.

....

Pohościanie mieli tak trudną przeszłość, że gotowi są żyć skromnie, byle tylko nie było nowej wojny!

...

W miasteczku jest kilka sklepów, szkoła, ambulatorium, szpital , poliklinika weterynaryjna, poczta, leśníctwo.

Współczesny Nowy Pohost (Новы Пагост) jest siedzibą gminnej rady narodowej rejonu Miorskiego, leżący niedaleko granicy z Łotwą i Litwą . Odległość z Pohostu do Mior - 20 km, do Szarkowsczyzny -18 km, do Brasławia -40 km, do Połocka -80 km, do Mińska – 250 km, do Wilna − 220 km, do Rigi − 300 km. Daugawpiłs (drugie wg wielkości miasto Łotwy) znajduje się w odległości 85 km ot Pohostu.

Konkluzja

Zapoznaliśmy się pokrótce z dziejami ziemi Pohoskiej, moim ojczystym krajem. Nowy Pohost to starożytne miasteczko. Nie ma on tak bogatej historii jak np. Brasław, jednak i tu było wiele ciekawych i charakterystycznych wydarzeń dziejowych. Z pewnością ta ziemia ma swój urok. Może to wpływ pięknej przyrody a może działa duch dawnych dziejów Brasławszczyzny. ........

Przeszłość tego kraju obfituje zresztą w nierozstrzygalne niemal pytania, które tak lubią zadawać sobie dziejopisowie: czy ?, (bądź na ile ?), gdyby?

..

Ale ja jestem optymistą!...

...
Niech Bóg błogosławi moim krewnym, przyjaciołom, znajomym, Parafii Nowy Pohost, jej Proboszczowi i Wiernym, i niech chroni od zła wszelkiego!

....

Bogusław Kurłowicz

30.03.2007

Źródła archiwalne, internetowe, literatura

1. Каспарова К.В. Отзыв о статье Л.Д. Поболя "Железный век Белоруссии"http://www.archaeology.ru/ONLINE/Kasparova/kasp_otz_pob.html

2.  http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=1988323
3. http://mk.by/2010/11/20/32948/
4. Powieść minionych lat http://litopys.org.ua/lavrlet/lavr01.htm

5. Провинции на территории Беларуси в IX — XIV вв. http://expo2000.bsu.by/main_document.idc?id=65&ps=2
6. Połock http://pl.wikipedia.org/wiki/PoÅ‚ock
7. Brasławszczyyna http://braslawszczyzna.blog.onet.pl/
8. ХРОНІКА БИХОВЦЯ http://litopys.org.ua/psrl3235/lytov08.htm
9. Wielkie Księstwo Litewskie - http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielkie_KsiÄ™stwo_Litewskie
10. Maciej Stryjkowski http://en.wikipedia.org/wiki/Maciej_Stryjkowski
11. Metryka Koronna , Metryka Litewska - http://pl.wikipedia.org/wiki/Metryka_Litewska
12. Krz. J. i in.: Pohost. W: Słownik geograficzny królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich T. 8. Warszawa 1887 s. 519-521.
13. Hedemann 0.: Historia powiatu brasławskiego. Wilno, 1930.
14. Krahel Tadeusz.: 400 lat kościoła w Nowym Pohoście 1593 - 1993, Białystok, 1993.
15 Krahel T.: Arcybiskup Edward Kisiel, metropolita, białostocki. Wiad. Kościelne Archidiec. Biał. R. 1993 nr 1 s. 4-10.
16. Ochmański J.: Biskupstwo wileńskie w średniowieczu. Poznań 1972.
17. Biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego. Sygn. 5039/IV 1.Borejko-Chodźko: Wiadomość historyczno- statystyczna o kościołach rz. -kat. w diecezji mińskiej... spisana w 1845 r.
18. Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego. F 4 - 36 168 Kronika kościoła parafialnego pohoskiego... 1851.
19. Strona o Braslawiu i okolicach http://akson.sgh.waw.pl/~rj24115/braslaw/
20. Operacja Ostra Brama - http://pl.wikipedia.org/wiki/Operacja_Ostra_Brama
21. Archiwum Archidiecezjalne w Białymstoku. Listy ks. Józefa Ingielwiecza z lagrów do parafian.
22. Касьцёл Найсьв. Тройцы http://personal.inet.fi/tiede/kresy/p0005.htm
23. Адзін вечар у вёсцы Новы Пагост -  http://foto-planeta.com/np/57532/novyy-pogost.html

24. Wileńszczyżna
25. Burza na Wileńszczyżnie

My Native land

(Geographical position:

Latitude - 55° 30' 0N; Longitude - 27° 28' 60E ).

Ojczyzno moja, Ojczyzno ma...(polonez - "Pożegnanie Ojczyzny")

Nowy Pohost

(The brief historical review)

.

The period up to arrival of Slavs

.

Baltic peoples lived in the territories surrounding Nowy Pohost before arrival of Slavs. Their stay in these places in the past confirm by hill (Gorodzec) typical for Baltic peoples, in 3 km from Nowy Pohost; the cult stone under the name "Kravets" near from village Stary Pohost, which about Belarussian writer and policies Waclaw Lastowsky in 1923 has written; the legend about city "Bagotsk" with fortifications and towers. It existed between two lakes near to village Stary Pohost, and also a legend about beautiful White Madam, the owner the city "Bagotsk".

Slavs

Occurrence of Slavs has resulted by great resettlement of peoples between the 6th and 8th centuries AD. Direct contact with the rapidly developing German tribes predetermined the vector of the possible Slavic spread - the east of Europe. Germanic tribes became one of the "heirs" of the Great Roman Empire, and on the eastern bank of the Elbe the Slavs created their alliance, known in the annals as Slavia.  An important factor that prompted the Slavs to resettlement was the pressure on them of the German tribes, which began to oust the Slavic tribe "LYUTICHI" from the Elbe. The Lutichi were forced to move to the east, towards Lithuania and Byelorussia. Hence the closeness of the terms "LYUTICHI and LITHUANIA". Slavs have moved in our district from the South and the West and have gradually mixed up with Baltic peoples, and have superseded them on the West. The Slavic term «Pohost or Pogost» is very ancient. Nestor (c. 1056 - c.1114) used it in The Primary Chronicle (4). The term "Pohost" was understood during old times much more widely, than today. "Pohost» meant the large administrative and church center (a place for rest of prince and for gathering a tribute) and place where there was a church and also a cemetery. Our Pohost particularly (both new, and old) was described by Waclaw Lastowsky (1883-1938). He went to school in Stary Pohost, which is located in 7-8 km from Nowy Pohost. He has described many customs of local population. Slavs who have occupied our grounds, referred to Slavic tribe – Kryvians.

Principality of Polotsk

Between the 9th and 12th century, the Principality of Polotsk emerged as the dominant center of Kryvians power on this territory, with a lesser role played by the principality of Turaŭ in the south.

It repeatedly asserted its sovereignty in relation to other centers of Rus', becoming a political capital, the episcopal see of a bishopric and the controller of vassal territories among Balts in the west. The city's Cathedral of the Holy Wisdom (1044-1066), though completely rebuilt over the years, remains a symbol of this independent-mindedness, rivaling churches of the same name in Novgorod and Kiev, referring to the original Hagia Sophia in Constantinople (and hence to claims of imperial prestige, authority and sovereignty). Cultural achievements of the Polatsk period include the work of the nun Euphrosyne of Polatsk (1120-1173), who built monasteries, transcribed books, promoted literacy and sponsored art (including local artisan Lazarus Bohsha's famous "Cross of Euphrosyne," a national symbol and treasure stolen during World War II), and the prolific, original Church Slavonic sermons and writings of Bishop Cyril of Turau (1130-1182).

The Old East Slavic name, Polotesk, is derived from the Polota river, that flows into Dvina nearby. The Vikings rendered that name as Palteskja, or Paltejsborg.

Polotsk is one of the most ancient cities of the kryvians Slavs. It was mentioned for the first time by the Primary Chronicle (4) in 862 (as Полотескъ, /poloteskŭ/), together with Murom and Beloozero. The Norse sagas describe the city as the most heavily fortified in all of Rus (6).

Polotsk united the neighboring territories until 9 centuries. Its aspiration has been directed basically on the West and the South. Prince of Polotsk Brachislav have grasped present region of Braslaw at Lithuanians and Latgallians, which lived here in VII - IX centuries (7). The region of Braslaw became a part of the Polotsk Principality in XI. Cconsolidated fortress Braslaw has been constructed by Slavs in the won territory. Braslaw (Belarusian: Браслаў; Russian: Браслав, Breslav; Lithuanian: Breslauja; Polish: Brasław) is the city in the present Vitebsk Province of Belarus, the administrative center of the Braslaw district, there is on distance of 40 km from Nowy Pohost.

The place of rest for travelers under the name Pohost has been based lengthways the road from Polotsk to Braslaw, (in 7-8 km from existing nowadays Nowy Pohost). It was settled down on on the hill between two lakes, on the place of  legendary city "Bagotsk", and near to existing nowadays village Stary Pohost.The Principality of Polotsk has weakened however and has become a subject of territorial dispute between the The Grand Duchy of Lithuania, Crusaders, and Tatar-Mongols.

The Grand Duchy of Lithuania

In the 13th century, the fragile unity of Kievan Rus' disintegrated due to nomadic incursions from Asia, which climaxed with the Mongol Blue Horde's sacking of Kiev (1240), leaving a geopolitical vacuum in the region. The East Slavs splintered into a number of independent and competing principalities. Due to military conquest and dynastic marriages the Belarusian principalities were acquired by the expanding Lithuania, beginning with the rule of Lithuanian King Mindouh (Mindaugas) (1240-1263). From the 13th to 15th century, Baltic, Belarusian and Ukrainian lands were consolidated into the multi-ethnic Grand Duchy of Lithuania, with its capital initially in Horodno or Kernavė, later in Navahradak (now in western Belarus) or Voruta, Trakai and finally in Vilno (Vilnius).

The Lithuanians' smaller numbers and lack of their own written language in this medieval state gave Ruthenians (present-day, Belarusians and Ukrainians) very important role in shaping Lithuanian political, religious and cultural life, and further assimilation between the Slavs and Balts occurred. Owing to the predominance of East Slavs and Eastern Orthodox faith among the state's population, Ruthenian language was widely used for the state chancery, legal, diplomatic and judicial needs until 1696, when it was eventually replaced by Polish (9). Polatsk became part of the Grand Duchy of Lithuania in 1307, and it is said to have been the main center of trade in the state.

As to region of Braslaw including Pohost, this territory appeared within the limits of Grand Duchy of Lithuania even earlier, as a result of territorial disputes between several Lithuanian princes.  There was a fight between Lithuanian King Mindouh (Mindaugas) and his sons in 1244 under Braslaw (7).

In 1386 is mentioned the trading settlement Druja on the river Dvina in M. Stryjkovsky's chronicle for the first time (10).

The basic road from Druja to Glubokoje and Minsk was crossed with the road Polotsk-Braslaw to 8 km from Pohost. Here, on a crossroads of roads, the new stopping place has been based for the rest and changes of horses under the name Nowy Pohost.

/Nowy Pohost is already repeatedly mentioned in Lithuanian Metrics in 1386-1505, in connection with judgments concerning various receivership proceeding between inhabitants of this place (11).

/

The Polish king and Grand duke of Lithuanian Alexander gives Nowy Pohost and Ikazń together with surrounding villages to J. Sapeha (the Secretary of king Alexander) in 1499. He, as the owner, has made the decision to lift the status of settlements and to base Catholic Parish and to construct churches in Ikazń and Nowy Pohost. He has received sanction on this  from the king Sigizmund in 1509 (12).

Lithuanian chancellor Leu Sapeha (the following owner of these places) has carried out of this idea  and has organized construction of the wooden church, school, and hospitals in Nowy Pohost in 1593. My ancestors on the maternal and paternal lines took an active part in the construction, in particular Jan Malawko, who had a lot of land and forests in the vicinity of Pohost.  Later, this church was rebuilt many times and restored. Another our ancestor JanMalawko-Murawski was actively involved in the restoration of 1859, from which we have the opportunity to begin our Parentage research.

Thus, 1593 is considered as a year of the basis Catholic Parish and a church in Nowy Pohost, which subsequently repeatedly collapsed in days of wars, because of fires and in days of atheism in the USSR, however built up again. Very detailed information about the history of Catholic parish and about village Nowy Pohost are given in the book of Ks. Tadeusz Krahel (13), issued under the initiative of Bishop Edvard Kisiel (14), which have been born in territory of Nowy Pogost parish, and also in the work of Hedemann (15).

There was also a wooden temple of Sacred Michael in Nowy Pohost, in which prayed Uniats and  peoples of other concessions. The population of Nowy Pohost was different: Poles, Byelorussians, Russian, Jews, Tatars, Lithuanians, etc. nationalities.

In 1600 the owner of N. Pohost becomes Jerzy Holoniszcza; Wasilisa Chrołowna Doroszkowska Juriowa Holeniszczewa sells it again to Leu Sapeha in 1614. With 1711 the place belonged to Stanisław Bieniecki, then to Stanislaw Bu­rzyński, and at last to Franciszek Jundził (12, 13, 15).

Area of Braslaw on which Nowy Pohost was located, was long arena of numerous wars and a subject of territorial disputes between Poland and Moskovia, and also Crusaders, Lithuanians, Latgallians and Vikings.

Union with Kingdom of Poland did not prevent territorial losses of the state to the rising power of Muscovy and finally in 1795, the Polish-Lithuanian Commonwealth was destroyed by the partitions among Imperial Russia, Prussia and Austria. However, already after the second division in 1793 for 1918, Nowy Pohost appeared within the limits of Russian empire.

Nowy Pohost in structure of Russian empire (1793-1918)

The territory with Nowy Pohost has departed to Russian empire in 1793. The border with two more years existing Poland, appeared then all in several kilometers. Administration control of territory has changed territorially. Nowy Pohost began to concern to  district of Disna. Russian empire differed from the plundered Polish-Lithuanian state by absence of democracy. Orthodox Church became by dominating religion. Uniat Church has appeared in especially difficult position. Living in Nowy Pohost Poles Uniats and people of other nationalities have been compelled to serve as gun meat in numerous wars in different regions of huge Russian empire and behind its limits (in Port Arthur, Finland, on Caucasus). In days of the First World War this territory repeatedly appeared arena of bloody fights of the Russian and German armies. The new Orthodox Nikolaev church has been consecrated constructed of a stone and a brick in pseudo-Russian style on September 10, 1878 in Nowy Pohost. To Orthodox Church concerned at that time 2968 believers and Catholic parish totaled 3569 believers ( 12).

Nowy Pohost in independent Poland between two wars (1919-1939)

The end of the First World War by the victory of the Antanty countries has opened an opportunity for reception of independence for much peoples. The head of revived Polish state Józef Piłsudski, who has been born in 100 km near Nowy Pohost, aspired to expand borders of again independent Poland to the sizes with which it borrowed till 1772 (before partitions of Poland). It was not possible to realize this plan in full, however after bloody Polish-Soviet war in 1920 (in which different inhabitants of Nowy Pohost were in both resisting armies), and also according to the Riga contract, NOWY POHOST appeared again within the limits of new and independent POLAND. It again became the place in which settled down administration (gmina). Nowy Pohost belonged to region of Braslaw, which in turn submitted to Wilno. This district appeared in the most northeast part of Poland and concerned to so-called «kresy północno-wschodnie». The population was multinational: Byelorussians, Poles, Russian, Jews, Tatars, Lithuanians, etc. Less half of population owned the Polish language in the beginning, however soon it became dominating, though with specific northeast accent. The Polish Government cared about development of this district in which the agricultural production prevailed. Shops and others serving enterprises, processing agricultural products began to open. Jews were their owners. The majority of the buildings constructed by them were kept till now. The market was organized on Sundays. During religious holidays – religious solemn actions. Peasants got the land, wood, agricultural animals and stock, and moved on farms. My grandmother Zofia Murawska also has located on the farm near to Pohost. My father Stanisław Kurłovicz has gone to Wilno to study music. After the termination of study he began to work as the organist in churches of Opsa, Ikazn and later  in Nowy Pohost. The railway Krulevshchizna - Woropaewo – Druja has constructed in 1938. The railway station «Zori» has been equipped in the village Nowy Pohost.

 The list of settlements (villages, manors, farms) which belonged to Catholic Parish of Nowy Pohost in 1931(13) is :

Aułasy, Antonowce, Augustówka, Biernowiastka, Borek I i II, Bielowce, Borodzińce, Borsuczyzna, Bildziuki, Bikierowszczyzna, Borówka, Biruki, Biertowszczyzna, Buda I i II, Czechowszczyzna, Chibowszczyzna, Czepuki, Czyżewszczyzna, Czarny Ruczaj, Ciepła Góra, Charłapowszczyzna, Zmitraki, Dubowka, Dzienisy, Dziechciary, Dworzyszcze I i II, Girnuty, Girsy, Galijewszczyzna, Grzybowszczyzna, Harbaczonki, Hołobka, Jundzilowo, Józefowo, Janowo, Janiżki, Janopol, Koleśniki, Kulniowcy, Koty, Kołhanowszczyzna, Kuperelewo, Kowszelewo, Krasnoje-Kazionoje, Kowalewszczyzna, Kołonica, Kaskowszczyzna, Krasnoje, Kisłowszczyzna, Krukowszczyzna, Kopanka, Komarowszcczyzna, Komarowo, Karczy, Linia, Lady, Lintorowszczyzna, Łuczki, Ładunicha, Mikołajówka, Milejki, Malinowo, Myszki, Mociewki, Migilany, Majorowszczyzna, Miecieli, Malinówka, Malinowszczyzna, Nowohrudy, Nowy Pohost, Ostrówki, Olchówka, Ostrowlany, Podrzeczki, Pietkunowszczyzna, Pielniwo-­leśniczówka, Paszy, Pilaty, Piszczuryno, Podsudzielewszczyzna, Podhnojka, Pustolowszczyzna, (Pustonowszczyzna), Pietrowszczyzna, Paszki, Piestuny I-IV, Podborć, Puszałaty, Podozierze, Pomansówka, Rymarowszczyzna, Radziwonowszczyzna, Rzeczki, Repiszcze, Rażon, Ruczaj, Surowcy, Stary Pohost, Stary Borcy, Strażniki, Zofjówka, Sanadworcy, Suchalino, Szestakowszczyzna, Szendzino, Spokojność, Trzeciaki, Terespol I i II, Trybuchowwszczyzna, Usowćy, Wierciei, Wozowniki, Wołczki, Wysokie, Wołkowszczyzna, Wasilewo, W asilówka, Zaborze, Zielonka, Zacisze, Zaborz-Kazione,Żwiranka I i II, Żerebcy, Żydówka, Rumiszcze; zaścianki: Wołkowszczyzna, Karczy, Dębówka, Stefanowo i majątek Stefanowo.

The period of the Second World War

On September 1, 1939, Germany, led by Adolf Hitler and the Nazi Party, invaded Poland according to a secret agreement with the Soviet Union. The mobilization has been declared in Poland, and living in Nowy Pohost militaries soldiers and reserve officers (including our relatives and familiar) have been called in the Polish army.

On September, 17, the Soviet Union has struck across Poland on the other hand according to pact Molotow-Ribentrop (so-called in the USSR an emancipating campaign). Nowy Pohost appeared in sphere of the Soviet occupation. Many of Polish soldiers and officers (including inhabitants of Nowy Pohost) appeared in the Soviet captivity. Ordinary soldiers have soon been released  to houses, however officers have sent in concentration camp and many of them have been then killed (in Katyń). The Soviet authorities began to arrest also many categories of civilians (landowners, officials, engineers, clerics, foresters). The plan of reprisals has not been finished, as on June, 22, 1941 Germany attacked of the USSR, and military actions have promoted on the east. Germans also began to direct his order in Nowy Pohost. They began to destroy the Jewish population first of all. Some  inhabitants of Nowy Pohost have been compelled to serve in German police, others began to wage guerrilla war with Germans, and the part of peoples aspired to continue peace work on the land, every day and night being in fear for the life. I shall stop more in detail on features of guerrilla movement in our district. It was diverse and pursued the different purposes. The official point of USSR view considers the guerrilla as valorous defenders of the Native land. Undoubtedly, such people were much, and they self-denyingly battled with Germans in large groups (both Polish, and Soviet) and have brought the huge contribution to affairs of route of fascists. However in vicinities of Nowy Pohost the extortionate gangs operated also, which were given out for the guerrilla. Some people meaningly went in gangs with the purpose of a profit; others have been compelled to move there as Germans have burn out their houses or have killed relatives. As to peace inhabitants, they suffered as from the gangsters, given out for the guerrilla and plundering peoples at night, and also from Germans who appeared in the afternoon and repaired punishments people to which there came guerrillas or gangsters at night. Byelorussians were basically in the Soviet guerrilla groups which actions were coordinated from Moscow. The Polish population battled with Germans in the Home Army or Armia Krajowa abbreviated "AK". Armia Krajowa was the dominant Polish resistance movement in World War II German-occupied Poland. The purpose of Soviet and Polish guerrilla completely coincided in the beginning of war (struggle against fascists). But by to the end of war there were serious contradictions. In spite of the fact that fighters of АК valorously battled to Germans, the Soviet guerrillas, army and NKVD. Stalin had the specific plans concerning the future of dependent from the USSR Poland. But fighters of АК battled for full independence of Poland. Conditions was heated especially after active participation of Polish guerrilla in Wilno Uprising. Operation Ostra Brama (16) was the armed struggle started by the Polish Home Army against the Nazi German occupiers of Wilno (modern Vilnius), during World War II. It started on July 7, 1944, as part of a Polish national uprising, codenamed Operation Tempest, and lasted until July 14. Although the Germans were defeated, on the following day the Soviet Red Army entered the city, and the NKVD started to intern Polish soldiers and arrest the officers. Several days later, the remains of the Polish Home Army retreated into the forest, and the Soviets were in control of the city. Therefore, what started as a Polish underground uprising against the Germans ended up as a Soviet victory.

General Krzyżanowski wanted to group all of the partisan units into a re-created Polish 19th Infantry Division. However, the advancing Red Army entered the city on July 15, and the NKVD started to intern all Polish soldiers. On July 16, the HQ of the 3rd Belorussian Front invited Polish officers to a meeting and arrested them.

The internees, almost 5,000 officers, NCO's and soldiers, were sent to a provisional internment camp in Miedniki, a Vilnian suburb (modern Medininkai)। Some of them were given the option of joining the 1st Polish Army which was integrated into the Soviet armed forces, while the majority were sent to prisons and GULAGs in the USSR

Soviet Union and Polish communists viewed the underground loyal to the Polish government in exile as a force which had to be removed before they could gain complete control over Poland. Future General Secretary of PZPR, Władysław Gomułka, is quoted as saying: "Soldiers of AK are a hostile element which must be removed without mercy". Another prominent Polish communist, Roman Zambrowski, said that AK had to be "exterminated".(17).

My Father and other relatives were members of special group of AK in Nowy Pohost. The diversify group watched movement and plans of Germans and reported on them to management of АК in Braslaw and Wilno by confidential liaison channels. My father has avoided reprisals of NKVD due to strict conspiracy. However many inhabitants of Nowy Pohost (members of АК) have been arrested and subjected to repression. It was dangerous even for mentioning about them. As to Soviet guerrilla, they have deserved respect, award, the privilege and glory on behalf of the Soviet government. The winner is always right!

The post-war period in structure of the USSR

The Soviet authority has started prompting his orders. First of all, administrative submission of settlement has been changed. Nowy Pohost began to belong to the created region of Miory, which in turn was included first into structure of Vilejka area (oblasć), later into Molodzechno area, further in Polotsk and at last in Vitebsk area.

Mass violent collectivization of agricultural possession began since 1949. The reprisals, started in 1939, have been continued. NKVD has the concrete plan of reprisals according to which every night someone from Nowy Pohost took away by special black machines. Reprisals have stopped only after Stalin's death in 1953.

People, violently incorporated by collective farm, have been compelled working without the salary. They lived due to the personal plot (0.30-0.50 hectare). Besides, they could not replace the residence and works, as he did not have passports. Those lucky beggars, who managed to receive passports, leaved for the nearby cities: Polotsk, Vitebsk, Minsk, and also in close located republics of Baltic, where the living standard of the population was supported by the Soviet Government at higher level. Popular places of resettlement of the population from Nowy Pohost were: Daugavpils and Riga in Latvia, Ignalina and Vilnius in Lithuania. There are a plenty of my friends living until in independent Baltic States.However, the life was gradually adjusted. The Soviet State guaranteed to inhabitants free-of-charge training, health services and a provision of pensions. The USSR became very super power with huge natural resources. Khrushchev, the head of USSR, has put forward idea of construction of communism in the USSR within 20 years.

The planned economy, based on the socialized property, was however not effective. There were no articles of prime necessity and foodstuffs in shops frequently. I was convinced personally in an inefficiency of socialist agriculture and manufacture when I worked as the agronomist and chairman of collective farms in Braslaw region in 1971-1973. Collective farmers have not been materially interested in efficiency of work. The public property was plundered, the initiative of experts torpedoed by numerous instructions and checks of regional chiefs. Numerous attempts to reform economy in the framework of existing system did not bring of results. Gorbachev, the new young leader of USSR, has conceived reorganization in this connection, which promoted development of democracy and publicity, has allowed people to go abroad, however finally has led to disorder of the USSR.

The dam has been built near Nowy Pohost on a place of a former bog, and the artificial lake was formed.

It is a favorite place of rest for the local population!

Perestroika

Opening and restoration of Catholic church was the main event during perestroika in Nowy Pohost. Believers have collected money, have invited priest from Poland and have started repair of the Church with the huge enthusiasm. The big contribution to reparation and restoration of church and belfry have brought master Chesław Kurłiovicz, Jusef Stawicki, Peter Murawsky and many other inhabitants.

Orthodox also cans possibility to pray in Sacred Michael updated church. 

Reorganization has led to independence of Belarus. Nowy Pohost is now in Belarus territory, near to borders with Latvia and Lithuania.

Nowy Pohost in independent Belarus

Now my inhabitants of Nowy Pohost not serve in army in such hot points as Vietnam, Afghanistan, the Chechen Republic, etc., outside Belarus. However, it is necessary to pay for independence also. Socialism has disaccustomed people to enterprise. Young people do not want to work on the land. Local collective farm "Rassvet" has practically broken up because of unprofitable ness, and many people have lost work. The period of desolation has come there; many empty houses in village, unemployment and accordingly drunkenness The majority of mentioned villages do not exist around Nowy Pohost any more.

The present management of Belarus is still the supporter of a planned economy. Reforms are carried out very slowly in the country.  The last dictator of Europe Lukashenko severely finishes with oppositional supporters of democracy and economic reforms.  However, the majority of the population supports the rate of the government, being afraid still the worse. People have tested many difficulties in the past. They will be ready now to exist very modestly, if only there will be no new war!

There are the Village Soviet, some shops, school, ambulance station, hospital, veterinary polyclinic, post and forest office in Nowy Pohost (18).

Conclusion

Nowy Pohost is the village, the center of Rural Advice located near to border of Belarus with Latvia and Lithuania. Distance from Nowy Pohost up to modern regional center Miory - 20 km, up to Sharkowszczyzna -18 km, up to Brasław-40 km, up to Polotsk - 80 km, up to Minsk – 250 km, up to Vilnius through transition "Widzy" − 220 km, and up to Riga through transition "Urbany" − 300 km. The second-largest city of Latvia − Daugavpils is on distance in 85 km from Nowy Pohost.

I love my village, relatives and everybody living in Nowy Pohost.

I hope that the best times at them still ahead!BB

B

B।Boguslav Kurlovich

REFERENCES


.1. Каспарова К.В. Отзыв о статье Л.Д. Поболя "Железный век Белоруссии" http://www.archaeology.ru/ONLINE/Kasparova/kasp_otz_pob.html
2.http://spravkabas.ru/cubafe/488.htm
3. -    http://www.pressmon.com/cgi-bin/press_view.cgi?id=1988323
4. Primary Chronicle http://en.wikipedia.org/wiki/Primary_Chronicle
5. Провинции на территории Беларуси в IX — XIV вв. http://expo2000.bsu.by/main_document.idc?id=65&ps=2
6. Polatsk http://en.wikipedia.org/wiki/Polatsk
7. История Браславского края http://sosnyrest.narod.ru/
8. Strona o Braslawiu i okolicach http://akson.sgh.waw.pl/~rj24115/braslaw/

9. Grand Duchy of Lithuania - http://en.wikipedia.org/wiki/Grand_Duchy_of_Lithuania
10. Maciej Stryjkowski - http://en.wikipedia.org/wiki/Maciej_Stryjkowski
11. Lithuanian Metrika http://www.belarusguide.com/culture1/texts/Metrika.html
12. Krz. J. i in.: Pohost. W: Słownik geograficzny. T. 8. Warszawa 1887 s. 519-521.
13. Krahel T.: 400 lat kościoła w Nowym Pohoście 1593 - 1993, Białystok, 1993.
14. Krahel T.: Arcybiskup Edward Kisiel, metropolita, białostocki. Wiad. Kościelne Archidiec. Biał. R. 1993 nr 1 s. 4-10.
15 Hedemann 0.: Historia powiatu brasławskiego. Wilno, 1930.
16. Wilno Uprising http://en.wikipedia.org/wiki/Wilno_Uprising
17. Rzeczpospolita, 02.10.04 Nr 232, Wielkie polowanie: Prześladowania akowców w Polsce Ludowej (Great hunt: the persecutions of AK soldiers in the People's Republic of Poland), last accessed on 7 June 2006 - http://www.rzeczpospolita.pl/specjal_041002/specjal_a_6.html
18. http://personal.inet.fi/tiede/kresy/p0005.htm

Other friendly pages on the Internet about Nowy Pohost and its vicinities:
.Новый Погост - http://globus.tut.by/nov_pogost/index.htm
http://nowypohost.blog.onet.pl/
http://braslawszczyzna.blog.onet.pl/
-  http://foto-planeta.com/np/57532/novyy-pogost.html
http://ketrzyn-ostroleka-laskowiec.blog.onet.pl/
Miory w Europie http://www.miory.eu/modules.php?name=News&file=article&sid=18